Różnowzroczność to termin, który dla wielu osób może brzmieć zagadkowo, ale w rzeczywistości dotyczy dość powszechnej wady wzroku. W tym artykule przyjrzymy się bliżej, czym jest różnowzroczność, jakie są jej objawy, przyczyny oraz metody leczenia.

Różnowzroczność - co to jest?

Różnowzroczność, znana także pod medycznym terminem anizometropia, to stan, w którym jedno oko ma inną wadę refrakcji niż drugie. Innymi słowy, jedno oko może być krótkowzroczne, a drugie dalekowzroczne albo po prostu różnica w mocach między nimi jest na tyle duża, że powoduje problemy z widzeniem. 

Różnowzroczność jest dość powszechna, ale w zależności od tego, jak duża jest różnica między oczami, może być praktycznie niezauważalna albo wręcz przeciwnie - bardzo uciążliwa. W niektórych przypadkach organizm radzi sobie sam, ignorując sygnały z jednego oka (co może prowadzić do rozwoju amblyopii, czyli niedowidzenia), ale często konieczne jest wsparcie w postaci odpowiednio dobranej korekcji wzroku.

Rodzaje różnowzroczności

Warto przyjrzeć się, jakie rodzaje różnowzroczności możemy wyróżnić i czym się one charakteryzują:

1. Prosta różnowzroczność

To chyba najczęstsza forma, która występuje wtedy, gdy jedno oko ma wadę wzroku, a drugie jest całkowicie zdrowe. Na przykład jedno oko może być krótkowzroczne, podczas gdy drugie widzi perfekcyjnie na każdą odległość. Chociaż może się wydawać, że taki stan rzeczy nie jest szczególnie problematyczny, to w rzeczywistości może prowadzić do trudności z postrzeganiem głębi i powodować dyskomfort wizualny, szczególnie przy dłuższym wytężaniu wzroku.

2. Złożona różnowzroczność

W tym przypadku oboje oczu mają taką samą wadę wzroku, ale różnią się one między sobą pod względem stopnia tej wady. Przykładowo, jedno oko może być lekko krótkowzroczne, a drugie mocno krótkowzroczne. Taka sytuacja może prowadzić do wyraźnych różnic w ostrości widzenia między oczami. Często przyczynia się do problemów z adaptacją wzroku i może prowadzić do bólów głowy oraz szybszego męczenia się oczu.

3. Mieszana różnowzroczność

To najbardziej złożony rodzaj różnowzroczności, gdzie jedno oko jest krótkowzroczne, a drugie dalekowzroczne. Taki stan może być szczególnie trudny do skorygowania, ponieważ oczy pracują w zupełnie inny sposób. W codziennym życiu osoba z mieszaną różnowzrocznością może doświadczać znacznych trudności z widzeniem, zarówno z bliska, jak i z daleka.

4. Anizometropia utajona

To subtelniejsza forma różnowzroczności, która często pozostaje niezauważona, zwłaszcza jeśli różnica w wadach wzroku między oczami nie jest duża. Choć może nie dawać tak wyraźnych objawów jak inne formy, może powodować zmęczenie oczu i dyskomfort, szczególnie przy dłuższym czytaniu czy pracy przy komputerze.

Jakie są objawy różnowzroczności?

Różnowzroczność objawy mogą być zróżnicowane, a ich nasilenie zależy od różnicy refrakcji między oczami. Do najczęstszych objawów należą:

1. Zaburzenia widzenia - pacjenci często zauważają, że widzą lepiej na jedno oko niż na drugie.
2. Zmęczenie oczu - z powodu konieczności nieustannego dostosowywania ostrości wzroku, oczy mogą się szybko męczyć.
3. Bóle głowy - nierównomierne napięcie mięśni ocznych prowadzi często do napięciowych bólów głowy.
4. Problemy z koncentracją - różnice w widzeniu mogą utrudniać skupienie się na zadaniach wymagających precyzyjnego widzenia.

W skrajnych przypadkach różnowzroczność może prowadzić do rozwoju leniwego oka, szczególnie jeśli wada nie jest odpowiednio korygowana u dzieci.

Różnowzroczność - przyczyny

Przyczyny różnowzroczności mogą być różnorodne i nie zawsze da się je jednoznacznie określić. Najczęściej są to:

1. Genetyka - nasze oczy, podobnie jak inne części ciała, mają swoje genetyczne dziedzictwo. Jeśli w rodzinie były różnice w wadach wzroku między oczami, może to wpłynąć również na Ciebie.
2. Nierównomierny rozwój gałek ocznych -  w czasie wzrostu, a zwłaszcza w dzieciństwie, jedno oko może rozwijać się nieco inaczej niż drugie. Takie różnice w rozwoju mogą prowadzić do różnic w krzywiźnie rogówki lub długości gałki ocznej.
3. Urazy i choroby oczu - jeśli jedno oko zostało uszkodzone w wyniku urazu, infekcji lub innej choroby, może to spowodować zmiany w jego refrakcji. Na przykład blizny na rogówce mogą wpłynąć na sposób, w jaki światło wchodzi do oka.
4. Wiek i naturalne zmiany w oku - z wiekiem nasze oczy naturalnie się zmieniają - soczewka staje się mniej elastyczna, a gałka oczna może nieco zmieniać swój kształt. U niektórych osób te zmiany mogą postępować inaczej w jednym oku niż w drugim.

Różnowzroczność a okulary

W przypadku różnowzroczności okulary są jednym z najczęściej wybieranych sposobów korekty tej wady wzroku. Ale jak to działa? Jedna soczewka może być mocniejsza, aby skorygować większą wadę, a druga słabsza - dostosowana do oka o mniejszej wadzie. W praktyce oznacza to, że Twoje okulary będą specyficznie „skrojone na miarę” dla każdego oka. Warto dodać, że noszenie dobrze dobranych okularów może znacznie poprawić komfort widzenia i zmniejszyć objawy takie jak bóle głowy czy zmęczenie oczu.

Różnowzroczność - leczenie i alternatywne metody korekcji

Leczenie różnowzroczności zależy od stopnia nasilenia wady oraz od indywidualnych potrzeb pacjenta. Oprócz okularów istnieją także inne metody korekcji, które mogą okazać się skuteczne.

Soczewki kontaktowe

Dla tych, którzy nie przepadają za noszeniem okularów, soczewki kontaktowe mogą być świetną alternatywą. Co ciekawe, w przypadku różnowzroczności można założyć różne soczewki na każde oko, aby skorygować wadę. Warto zaznaczyć, że soczewki kontaktowe mogą oferować lepszą korekcję niż okulary, ponieważ są bliżej oka i nie zaburzają widzenia peryferyjnego. Jest to szczególnie popularne rozwiązanie wśród osób prowadzących aktywny tryb życia.

Jeśli szukasz soczewek kontaktowych, które skorygują różnowzroczność, warto zajrzeć do sklepu internetowego bezokularow.pl. Znajdziesz tam szeroki wybór produktów dostosowanych do różnych wad wzroku, a także pomoc ekspertów w doborze idealnych soczewek dla Ciebie.

Laserowa korekcja wzroku

Laserowa korekcja wzroku, taka jak LASIK, jest inną opcją leczenia różnowzroczności, zwłaszcza w przypadkach, gdzie różnica między oczami jest znaczna. Zabieg ten polega na precyzyjnym modelowaniu rogówki, aby skorygować różnice w refrakcji między oczami. Choć brzmi to jak cudowne rozwiązanie, nie każdy jest idealnym kandydatem do zabiegu. Przed podjęciem decyzji warto dokładnie skonsultować się ze specjalistą i przejść szczegółowe badania.

Terapia widzenia

Terapia widzenia to trochę mniej znana, ale niezwykle pomocna metoda, szczególnie dla dzieci z różnowzrocznością, które dodatkowo mają amblyopię (leniwe oko). Terapia ta polega na ćwiczeniach oczu, które pomagają wzmocnić słabsze oko i poprawić współpracę między obiema gałkami ocznymi. Jest to proces, który wymaga czasu i cierpliwości, ale może przynieść naprawdę dobre efekty.

Różnowzroczność u dzieci

Różnowzroczność u dzieci wymaga szczególnej uwagi. Jest to wada wzroku, która, jeśli pozostanie nieleczona, może prowadzić do poważnych problemów z widzeniem, wpływających na całe życie dziecka. Regularne badania wzroku są zatem kluczowe, aby wczesne wykrycie różnowzroczności umożliwiło skuteczną korekcję tej wady. Powinny być przeprowadzane już od najmłodszych lat, nawet jeśli dziecko nie zgłasza żadnych problemów z widzeniem. Dzieci nie zawsze są w stanie rozpoznać lub opisać problemy ze wzrokiem, ponieważ mogą nie zdawać sobie sprawy, że widzą inaczej niż powinny. Wczesna diagnoza, a tym samym wczesne leczenie różnowzroczności może skutecznie zapobiec rozwojowi leniwego oka i innych komplikacji.

Bibliografia:
https://www.wokularach.pl/blog/roznowzrocznosc-na-czym-polega 
A. Gabai, Anisometropia, 2023.
M. Gawęcki, J. Adamski, Anizometropia a widzenie stereoskopowe, Wojewódzki Szpital Zespolony w Elblągu, oddział okulistyczny, 2004.