Film łzowy pokrywa powierzchnię oka i jest niezbędny do prawidłowego widzenia. Pełni bardzo ważną rolę - chroni oczy przed czynnikami zewnętrznymi: stanowi swoistą barierę dla drobnoustrojów. Gdy jest go zbyt mało, mogą wystąpić podrażnienia. W tym artykule dowiesz się więcej na jego temat: poznasz jego skład; role, jakie pełni i to, w jaki sposób jest wytwarzany przez organizm. Podpowiemy również co zrobić, gdy zmagasz się z jego niedoborem. Sprawdź!

Co to jest film łzowy?

Film łzowy to substancja, która ma za zadanie: 

- nawilżać oko, 
- zmniejszać tarcie pomiędzy tkankami,
- chronić oko przed drobnoustrojami, szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi i możliwymi uszkodzeniami,
- usuwać nagromadzone zanieczyszczenia.

Jest cienką warstwą wydzieliny, która pokrywa powierzchnię gałki ocznej. Wydzielany jest m.in. przez gruczoły łzowe, które znajdują się w górnych kącikach oczodołów. Łzy rozprowadzane są po oku w trakcie mrugania. Choć może wydawać się, że stanowią jednolitą ciecz, to w rzeczywistości składają się z trzech warstw.

Skład filmu łzowego

1. Warstwa lipidowa

Warstwa ta jest wydzielana przez gruczoły łojowe Meiboma. To warstwa znajduje się najbardziej na zewnątrz, przez co ma stały kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Jej funkcją jest ochrona oka, a także zapobieganie odparowywaniu wilgoci. Stanowi ona jedynie 1% grubości filmu łzowego. 

2. Warstwa wodna

Kolejną, głębszą warstwą wydzielaną przez gruczoły łzowe jest warstwa wodna. Znajdują się w niej enzymy, przeciwciała i białka, elektrolity i mucyny. To dzięki niej do tkanek dostarczane są składniki odżywcze i niezbędny do ich funkcjonowania tlen. 

3. Warstwa mucynowa (śluzowa)

Ostatnią warstwą jest najcieńsza warstwa mucynowa. Wydzielana jest przez  komórki kubkowe spojówki, a jej głównym zadaniem jest rozprowadzanie łez po powierzchni całego oka. 

Jak widzisz, skład filmu łzowego to mieszanina: jego 90% stanowi woda, a tylko w 10% znajdują się inne składniki: tłuszcze, sole mineralne, białko. W jego składzie występują również związki chemiczne, w tym chlorek sodowy, kwas askorbinowy, mocznik, globulin.

Jaką rolę pełni film łzowy?

Wszystkie te składniki w połączeniu ze sobą sprawiają, że film łzowy to substancja, która stanowi swego rodzaju płyn antybakteryjny, przeciwwirusowy i przeciwgrzybiczny. 
 
- Łzy rozprowadzane są po powierzchni oka średnio co kilka, czasami kilkanaście sekund - gdy mrugamy. Za każdym mrugnięciem po oku rozprowadzane są składniki filmu łzowego, które czyszczą oko z różnych drobnych zanieczyszczeń znajdujących się na jego powierzchni.

- “Zużyte”, zanieczyszczone łzy są wypychane przez kanały łzowe do przewodu nosowo-łzowego. Dzięki temu na powierzchni oka następuje stała wymiana filmu łzowego, co pozwala na zachowanie go w czystości. 

Na co dzień nie zdajemy sobie sprawy, jak ważną funkcję pełni ta bariera. Ochrona, jaką zapewniają łzy jest bardzo ważna nie tylko dla zdrowia, ale też dla ogólnego samopoczucia. To właśnie ona sprawia, że nie występują u nas podrażnienia i zaczerwienienia spowodowane czynnikami zewnętrznymi: tym samym, zapewnia komfort. Co więcej, film łzowy ma wpływ na jakość i ostrość widzenia. Gdy jest go zbyt mało, mogą wystąpić pewne zaburzenia związane ze wzrokiem. 

Zaburzenia produkcji filmu łzowego

Zanim poznasz dolegliwości związane z zaburzeniami filmu łzowego, najpierw krótko powiemy o tym, dlaczego filmu łzowego może być za mało. 

Zaburzenia produkcji filmu łzowego dotykają ludzi z różnych przyczyn. Do jednej z najczęstszych należy wiek: starzenie się organizmu może powodować zmiany w pracy gruczołów łzowych i ograniczać produkcję warstwy wodnej. Inne możliwe przyczyny zbyt niskiego poziomu łez to:

- Nałogowe palenie tytoniu.

Choć palenie papierosów kojarzy się głównie z negatywnymi skutkami dla układu oddechowego, nie wszyscy wiedzą, że może przynieść konsekwencje również dla narządu wzroku. Według badań palenie zostało bezpośrednio powiązane z ryzykiem rozwoju zaćmy i AMD, jak również z zespołem suchego oka.

- Niektóre choroby. 

Niektóre choroby - wrodzone lub nabyte - mogą utrudniać lub uniemożliwiać pracę gruczołów łzowych. Do schorzeń tych należy: przewlekłe zapalenie spojówek, zespół Stevensa-Johnsona, rumień wielopostaciowy i zapalenie brzegów powiek. 

- Niewłaściwe stosowanie soczewek kontaktowych.

Bardzo często zdarza się, że zaburzenia filmu łzowego występują u osób, które korzystają z soczewek kontaktowych w nieprawidłowy sposób. Oznacza to noszenie źle dobranych szkieł kontaktowych czy ich niewłaściwą pielęgnację - lub, co gorsza, jej brak. 

- Przyjmowanie niektórych leków.

Za zaburzenia filmu łzowego najczęściej odpowiadają leki antydepresyjne, antyarytmiczne i przeciwhistaminowe. Oznacza to, że z problemem tym mogą borykać się osoby, które na co dzień leczą zaburzenia psychiczne, nadciśnienie, alergie.  

Zaburzenia filmu łzowego występują, gdy dochodzi do upośledzenia produkcji łez (zarówno pod względem jakości, jak i ilości) lub gdy film łzowy nadmiernie paruje. Stabilność łez może być również zakłócona w wyniku nieprawidłowej pracy powiek. Wystąpienie tych czynników może prowadzić do rozwoju zespołu suchego oka.

Zespół suchego oka - zbyt niska ilość filmu łzowego

Zespół suchego oka to schorzenie okulistyczne, którego przyczyną jest właśnie niewłaściwa ilość lub jakość filmu łzowego. Więcej o tym, czym jest suche oko, dowiesz się z innego naszego artykułu. Problem ten wiąże się z nieprzyjemnymi dolegliwościami i z, jak wcześniej wspomnieliśmy, zaburzeniami widzenia. Pośród nich wymienia się:

- zaczerwienienia,
- pieczenie, swędzenie i szczypanie oczu,
- uczucie piasku pod powiekami,
- zamglenia,
- szybkie męczenie się oczu,
- zaburzenia ostrości widzenia,
- trudności w skupianiu wzroku, np. na tekście,
- nadmierne łzawienie. 

Suche oczy - dlaczego?

Czasami zbyt niska ilość filmu łzowego nie musi wiązać się z zaburzeniami zdrowia. Suchość oczu można odczuć, gdy spędza się dużo czasu przed różnego rodzaju ekranami, monitorami - w szczególności przed komputerem. Dzieje się tak, ponieważ podczas patrzenia w ekran nieświadomie ograniczamy liczbę mrugnięć - a więc dużo mniejsza ilość filmu łzowego jest rozprowadzana po oku. Gdy odczujesz nadmierną suchość oczu, to możesz spróbować je nawilżyć - naturalnie, poprzez mruganie, lub za pomocą kropli nawilżających: sztucznych łez, np. takich o bardzo naturalnym składzie, jak EyeLove Aloe Drops.

Jak widzisz, rola filmu łzowego nie ogranicza się tylko do wyrażania emocji - do łez ze smutku, czy ze szczęścia. Film łzowy to bardzo ważna substancja, która chroni oczy przed zagrożeniami, stale je czyści i każdego dnia dba o nasz komfort. Gdy z jakiś powodów jest go u Ciebie za mało, wesprzyj go kroplami do oczu. Jeśli to nie pomoże, a problem będzie występować regularnie, zgłoś się do okulisty. 

Bibliografia:

https://www.wokularach.pl/blog/film-lzowy-jakie-funkcje-pelni
https://www.bezokularow.pl/poradnik/film-lzowy-co-to-jest
M. Mielczarek, Zespół suchego oka, © Borgis - Medycyna Rodzinna 2/2005, s. 51-56, https://www.czytelniamedyczna.pl/490,zespol-suchego-oka.html 
[d: 01.12.2024]