Zez u dziecka bywa czasami przez rodziców bagatelizowany. Wielu sądzi, że ta wada wzroku może samoistnie minąć i dziecko z zeza wyrośnie. Jest to przekonanie błędne. Nieleczony zez u dziecka nie znika samoczynnie, a brak działań może prowadzić do poważnych kłopotów ze wzrokiem na całe życie.
Zez u dziecka – na czym polega?

Zez u dziecka można dość łatwo zauważyć. Jest to wada, która nie wymaga specjalistycznych badań aby ją wykryć. Rodzic bez trudu rozpozna u swojej pociechy nierówne ustawienie gałek ocznych. Brak symetryczności może dotyczyć jednego lub obojga oczu.
Nieprawidłowe ustawienie może występować w każdym kierunku: do wewnątrz – w stronę nosa, do zewnątrz, oraz w górę lub w dół. Często zezowanie u dziecka może być bardzo niewielkie i występować nierównomiernie i sporadycznie.

Zez u dziecka określany jest też jako uciekające oko. To nie tylko problem estetyczny, który może odbierać urodę. Przede wszystkim zezowanie może mieć bardzo poważne konsekwencje. Rozwój wzroku u dziecka to proces, który należy obserwować od niemowlęctwa. Dzięki temu można dość szybko wychwycić nieprawidłowości i zgłosić się do lekarza.

Zez u dziecka – rodzaje zeza

Zez u dziecka może pojawiać się w różnych formach, dlatego warto zwrócić uwagę na różne warianty zeza. Tę wadę wzroku charakterystyczną dla wieku dziecięcego klasyfikujemy następująco:

- zez jednostronny – gdy wada dotyczy jednego oka;
- zez naprzemienny – gdy wada ujawnia się nierównomiernie zarówno w prawym, jak i w lewym oku;
- zez rozbieżny – gdy oko kieruje się do zewnątrz;
- zez zbieżny – gdy oko kieruje się ku nosowi;
- zez ku górze – gdy odchylenie następuje w kierunku czoła;
- zez ku dołowi – gdy oka kieruje się do dołu twarzy;

Okuliści dzielą tę wadę wzroku także w innych kategoriach jako:

- zez ukryty – gdy dotyczy nieprawidłowości równowagi mięśni gałek ocznych. Te mięśnie mogą oddziaływać na dezaktywowanie się widzenia obuocznego oraz zaburzeń fuzji, która łączy w spójny obraz widzenie prawego i lewego oka. Taki rodzaj zeza może dać o sobie sygnał gdy widzenie obuoczne staje się upośledzone. Nierówne ustawienie oczu staje się zauważalne dużo później i współwystępuje z podwójnym widzeniem;

- zez jawny towarzyszący – gdy uwidacznia się niesymetryczność osi jednego oka względem drugiego, ustawionego prosto. Jest to wynikiem aberracji równowagi grup mięśni ocznych;
- zez jawny nietowarzyszący (określany też jako porażenny) – gdy nerw odpowiadający za mięśnie oka doznaje porażenia i oko traci zdolność wykonywania ruchów.

Zez u dzieci – przyczyny

Przyczyny zeza u dzieci mogą być rozmaite. Nie istnieje jedna, obiektywna przyczyna. Wiele zależy od indywidualnych cech i skomplikowanego procesu rozwojowego. Wśród najczęstszych przyczyn zeza u dzieci wskazuje się:

- warunki genetyczne,
- schorzenia mięśni gałek ocznych i nerwów, które za nie odpowiadają,
- choroby gałek ocznych i oczodołu,
- uszkodzenia mechaniczne i urazy oka, które mogą spowodować ograniczenie ruchomości gałek ocznych,
- uszkodzenia w obszarze mózgowia,
- choroby układu nerwowego,
- wady refrakcji,
- nieprawidłowe wymiary oka.

Zezowanie u dziecka ma często związek ze zjawiskiem leniwego oka. To poważny problem, który może mieć konsekwencje w postaci niedowidzenia. Przyczyną tego są zaburzenia w przekazywaniu sygnałów pomiędzy okiem a mózgiem.

Zez u dziecka – objawy nieoczywiste

Zarówno zez rozbieżny u dziecka, jak i pozostałe rodzaje tej wady, są łatwo zauważalne. Zez u rocznego dziecka można już bez trudu zauważyć podczas zabawy i codziennego kontaktu z maluchem. Czasem jednak objawy nie są tak oczywiste, jak o nich sądzimy. U dzieci starszych, które potrafią komunikować już swoje potrzeby i odczucia, zwracajmy uwagę gdy narzekają na ból głowy. Związek z zezem może mieć także pieczenie oczu.

To co mogło umknąć uwadze rodziców, bywa zauważane przez opiekunów w przedszkolu. Chodzi przede wszystkim o przekrzywianie głowy, przybliżanie zabawek do oczu, nienaturalne zbliżanie się do ekranu telewizora. Jeżeli dziecko z niezrozumiałych powodów przejawia niechęć do zajęć plastycznych i rysowania – to może świadczyć o problemach z widzeniem, o którym samo dziecko nie potrafi nam opowiedzieć.

Dlatego jeżeli zauważymy tego rodzaju zachowania u dziecka lub opiekunowie zwrócą na to uwagę – wybierz się z dzieckiem na badanie u okulisty. Zobacz jak wygląda badanie wzroku u dzieci i niemowląt.

Badanie zeza u dzieci

Badanie zeza u dzieci to przede wszystkim obserwacja symetryczności w pracy gałek ocznych. W pierwszych miesiącach życia wzrok niemowlęcia dopiero zaczyna się rozwijać, a gałki oczne uczą się prawidłowej pracy. W pierwszych miesiącach dziecko nie potrafi jeszcze skupić wzroku na dłużej i widzi bardzo słabo.

Momentem, w którym można rozpocząć obserwacje, to wiek około pół roku. Na tym etapie dziecko zazwyczaj opanowuje zdolność koncentrowania wzroku na interesujących go obiektach i na twarzach rodziców. Badanie zeza u dzieci może rozpocząć proste ćwiczenia gdy wzrok malucha podąża za zabawką. W ten sposób można zaobserwować ruchy gałek ocznych – czy są równe.

Wykonuje się także naprzemienne zasłanianie oczu, by określić które z nich pracuje nieprawidłowo. Okulista może też przeprowadzić badanie dna oka, które pozwoli wykluczyć inne problemy ze wzrokiem.

Leczenie zeza u dzieci

Dobra wiadomość jest taka, że leczenie zeza u dzieci przynosi bardzo dobre rezultaty. Warunkiem jest odpowiednio wczesne wdrożenie działań zaradczych. Leczenie zeza u dzieci z dużym sukcesem przeprowadza się bezoperacyjnie, jedynie poprzez odpowiednie ćwiczenia oczu.

Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym większe szanse skorygowania zeza u dziecka. Młody organizm ma niezwykłe zdolności regeneracji i wykazuje fascynującą elastyczność. Lekarze stawiają zazwyczaj granicę, dającą największe szanse leczenia zeza u dzieci, jako osiem lat.

Najprostszym sposobem leczenia zeza jest zasłanianie oka pracującego prawidłowo. W ten sposób oko słabsze jest zmuszone radzić sobie samodzielnie. Większy wysiłek oka przynosi dobre rezultaty. Mięśnie gałek ocznych wzmacniają się i oko zaczyna pracować właściwie.

Stosowane są także ćwiczenia stymulujące percepcję i konwergencję. Również szeroki wachlarz ćwiczeń pleoptycznych z użyciem stymulatorów widzenia i eutyskopów przynosi znakomite efekty.