Gdy dziecko przychodzi na świat, jego zmysły smaku i węchu są już dobrze rozwinięte, co pozwala mu odbierać pierwsze bodźce sensoryczne. A jak wygląda kwestia wzroku u noworodka? Czy zaraz po urodzeniu dziecko coś widzi? Czy potrafi rozpoznać swoich rodziców? W tym artykule odpowiemy na te pytania. Sprawdź!

Jak widzi noworodek?

Zaraz po urodzeniu oczy noworodka są bardzo opuchnięte. To naturalna reakcja obronna organizmu, która ma chronić wzrok dziecka przed silnym uderzeniem światła - w końcu przez cały okres płodowy niemowlę nie miało z nim żadnego kontaktu. Choć naukowcy ustalili, że w brzuchu mamy dziecko może bez problemu otwierać oczy, to nie ustalono, czy coś tam widzi. 

Pierwsze tygodnie życia dziecka

Gdy niemowlę już opuści brzuch mamy, a opuchlizna zejdzie, może zacząć dostrzegać pierwsze zarysy świata. Noworodek w pierwszych dniach życia widzi bardzo słabo, nie rozróżnia kształtów i kolorów. Widzi jedynie szary, zamazany obraz. Ustalono, że poziom jego wzroku odpowiada wzrokowi dorosłego zaledwie na poziomie 5% i nie widzi ono trójwymiarowo, a płasko.

W początkowych tygodniach życia niemowlę najostrzej dostrzega jedynie obraz z odległości 20-30 centymetrów. To właśnie taka odległość dzieli twarz mamy i dziecka w trakcie karmienia, dlatego matczyna twarz jest ulubionym obiektem obserwacji noworodka. Niemowlę bardzo lubi przyglądać się oczom, nosowi i mimice.   

Jak widzi miesięczne dziecko?

Choć wzrok dziecka zaraz po urodzeniu nie jest najlepszy, to rozwija się bardzo szybko - już po upływie 1 miesiąca życia dziecko widzi dwa razy dalej, niż zaraz po urodzeniu: bo już na odległość około 60 centymetrów. Zaczyna widzieć coraz więcej kolorów, w tym zielony. Powoli rozróżnia również twarze najbliższych osób. 

Jeśli jednak w tym okresie zauważysz, że Twoje dziecko:

- zaciska oczy piąstkami, 

- ma nierówne źrenice,

- odchyla jedno lub oboje z oczu od prawidłowego ułożenia,

lub gdy pojawiają się u niego zaczerwienienia, ropna wydzielina czy opadanie jednej z powiek, to powinieneś udać się z nim do specjalisty na kontrolę: objawy te mogą bowiem wskazywać na problemy z narządem wzroku.

Jak widzi dziecko po trzech miesiącach życia?

Kolejną zmianę w widzeniu dziecka rodzice mogą zauważyć, gdy ich pociecha skończy 3 miesiące. Wzrok dziecka staje się wtedy bardziej bystry i uważny. Maluch zaczyna wodzić oczami za przedmiotami, wpatrywać się w źródła światła, okna i jaskrawe kolory. Niemowlę w tym wieku reaguje również na dźwięk i odwraca głowę w jego kierunku. Dziecko przestaje widzieć świat płasko - a zaczyna trójwymiarowo, ponieważ rozwija się u niego widzenie przestrzenne. 

Wzrok dziecka po czwartym miesiącu życia

Znaczenie ma również 4. miesiąc życia dziecka, ponieważ wtedy maluch zaczyna interesować się swoimi dłońmi. Z ciekawością je ogląda, porusza nimi, a także wkłada do buzi i ssie, co stanowi istotny element poznawania świata i własnego ciała. Te działania wspierają rozwój koordynacji wzrokowo-ruchowej, a także uczą dziecko związków między jego ruchami a reakcjami sensorycznymi.

Jak widzi półroczne dziecko?

Gdy dziecko skończy pół roku, ma już dobrze wykształcone widzenie centralne i peryferyjne. Dobrze rozróżnia już większość kolorów. Widzi swoje stopy i interesuje się nimi, podobnie jak wcześniej dłońmi. W tym wieku maluch często wyrzuca zabawki z łóżeczka, aby wodzić za nimi wzrokiem: i obserwować, dokąd polecą. W tym wieku oznakami o tym, że wzrok niemowlęcia nie rozwija się prawidłowo może być:

- wodzenie za przedmiotami tylko jednym okiem,

- niereagowanie na swoje odbicie w lustrze,

- brak zainteresowania kolorowymi zabawkami,

- ogólny brak zainteresowania otoczeniem. 

Jak widzi roczne dziecko?

Wzrok dziecka rozwija się stopniowo i dynamicznie przez cały pierwszy rok życia. Pod koniec tego okresu można stwierdzić, że widzenie dziecka jest niemal na poziomie osoby dorosłej. Roczne dziecko potrafi rozróżniać kształty, kolory, a także zauważać i skupiać uwagę na drobnych przedmiotach oraz detalach. Zaczyna też dostrzegać różnice w odcieniach barw i lepiej oceniać odległości. Ten postęp pozwala mu bardziej świadomie eksplorować otoczenie i rozwijać zdolności manualne oraz poznawcze, takie jak układanie klocków czy manipulowanie drobnymi zabawkami. Rodzice powinni zaniepokoić się jednak wtedy, gdy dziecko:

- nie interesuje się nowymi, kolorowymi zabawkami,

- nie obserwuje domowników, nie reaguje w żaden sposób na widok rodziców czy np. zwierząt,

- nie odzwajemnia uśmiechu,

- nie skupia wzroku na obiektach oddalonych od niego do 2. metrów. 

Co ciekawe, roczne dziecko, poza tym, że bez problemu rozróżnia twarze domowników i bliskich osób, potrafi również odczytywać ich emocje. 
Wzrok to jeden z najważniejszych zmysłów, odgrywający kluczową rolę w rozwoju dziecka i jego poznawaniu świata. Choć noworodek widzi bardzo niewyraźnie, jego wzrok szybko się rozwija, co ma istotny wpływ na prawidłowy rozwój. Dlatego rodzice powinni szczególnie dbać o prawidłowy rozwój tego zmysłu u swojego dziecka.
Warto pamiętać, że niemowlę, a później także starsze dziecko, które potrafi się komunikować, może nie być świadome ewentualnych problemów ze wzrokiem. Jeśli występuje jakaś wada, dziecko może sądzić, że to normalne. To właśnie na rodzicach spoczywa odpowiedzialność za regularne obserwowanie malucha, wychwytywanie ewentualnych nieprawidłowości oraz zapewnienie odpowiedniej diagnostyki i korekcji w razie potrzeby.

Dowiedz się więcej również o krótkowzroczności u dzieci.

Bibliografia:

https://www.bezokularow.pl/poradnik/jak-widzi-niemowlak-i-dziecko-do-1-roku-zycia
M. Walkiewicz-Krutak, Funkcjonowanie wzrokowe małych dzieci słabowidzących, Wyd. Akademia Pedagogiki Specjalnej, 2020
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52295,wzrok-niemowlecia