Tęczówka oka to jeden z najbardziej charakterystycznych elementów ludzkiego narządu wzroku. To właśnie ona nadaje oczom kolor i ma znaczenie w regulacji ilości światła wpadającego do wnętrza gałki ocznej. W tym artykule omówimy szczegółowo budowę, funkcje i najczęstsze choroby tęczówki oka.

Tęczówka - co to jest i jaką pełni rolę?

Tęczówka oka to cienka, okrągła struktura znajdująca się w przedniej części gałki ocznej, pomiędzy rogówką a soczewką. Jej zadaniem jest regulowanie ilości światła docierającego do siatkówki, pozwalając na dostosowanie ostrości widzenia w różnych warunkach oświetleniowych. Kolor tęczówki wynika z zawartości melaniny - pigmentu, który decyduje również o barwie skóry i włosów. 

Marzysz o innym kolorze tęczówki? Soczewki kontaktowe kolorowe to doskonały sposób na efektowną, ale tymczasową metamorfozę spojrzenia!
 

Tęczówka w oku - budowa 

Tęczówka oka składa się z dwóch głównych warstw, z których każda odpowiada za inne funkcje. Pierwsza z nich jest warstwa przednia, zwana także nabłonkiem barwnikowym. To właśnie tutaj znajdują się melanocyty, czyli komórki produkujące melaninę - pigment odpowiadający za kolor oczu. Im większa ilość melaniny, tym ciemniejszy odcień tęczówki. Osoby o niebieskich oczach mają jej stosunkowo niewiele, natomiast u posiadaczy brązowych oczu występuje ona w znacznie większych ilościach.

Pod warstwą przednią znajduje się zrąb tęczówki, czyli jej głęboka część, w której rozmieszczone są mięśnie gładkie kontrolujące średnicę źrenicy. Ich działanie umożliwia oku szybkie dostosowanie się do zmieniających się warunków oświetleniowych.

Tęczówka - funkcje

Jednym z kluczowych zadań tęczówki jest dynamiczna regulacja szerokości źrenicy. Proces ten odbywa się dzięki współdziałaniu dwóch mięśni o przeciwstawnych funkcjach:

• Mięsień zwieracz źrenicy - odpowiedzialny za zwężanie źrenicy w jasnym otoczeniu. Dzięki niemu do oka dostaje się mniej światła. Chroni siatkówkę przed nadmiernym naświetleniem i poprawia ostrość widzenia w jasnym otoczeniu.
• Mięsień rozwieracz źrenicy - działa odwrotnie, rozszerza źrenicę, gdy światła jest niewiele. W efekcie więcej promieni świetlnych dociera do siatkówki, ułatwiając widzenie w ciemności.

Dzięki precyzyjnej pracy tych mięśni tęczówka umożliwia oku szybkie dostosowanie się do zmieniających się warunków świetlnych. To właśnie ten mechanizm sprawia, że jesteśmy w stanie bez problemu funkcjonować zarówno w pełnym słońcu, jak i w słabym oświetleniu, bez konieczności ciągłego mrużenia oczu lub nadmiernego wysilania wzroku.
 

Dwukolorowa tęczówka oka - heterochromia

U niektórych osób tęczówka oka nie ma jednolitego odcienia - może występować w dwóch różnych barwach lub mieć przebarwienia. To zjawisko nazywamy heterochromią i jest stosunkowo rzadkie. Wyróżniamy kilka typów tej przypadłości:

• Heterochromia całkowita - jedno oko ma inny kolor niż drugie.
• Heterochromia sektorowa - jedna tęczówka ma dwa różne odcienie.
• Heterochromia centralna - wokół źrenicy występuje pierścień o innym kolorze niż reszta tęczówki.

Heterochromia może być dziedziczna lub wynikać z urazów, stanów zapalnych albo chorób genetycznych. W większości przypadków nie wpływa negatywnie na zdrowie oczu. Jednak jeśli zauważysz nagłą zmianę barwy tęczówki, warto skonsultować się z okulistą. Może to być sygnał wskazujący na ukryte problemy zdrowotne, które wymagają diagnostyki.

Tęczówka oka - choroby

Jak każdy element ludzkiego organizmu, tęczówka w oku może być podatna na różne schorzenia. Choroby tęczówki mogą wpływać nie tylko na jej wygląd, ale także na prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku. Do najczęstszych należą:

1. Zapalenie tęczówki - stan zapalny mogący powodować ból, pogorszenie widzenia i zaczerwienienie oczu. Może mieć podłoże autoimmunologiczne lub infekcyjne. Często jest też powiązane z chorobami reumatycznymi.
2. Czerniak tęczówki - nowotwór złośliwy tęczówki, który rozwija się z komórek barwnikowych produkujących melaninę. Początkowo może przybierać postać niewielkiej, ciemnej plamki, która stopniowo powiększa się i zmienia kształt. Czerniak tęczówki zwykle rozwija się powoli i przez długi czas może nie dawać objawów.
3. Jaskra zamkniętego kąta - jedna z groźniejszych postaci jaskry, w której dochodzi do nagłego i gwałtownego wzrostu ciśnienia w oku. Powodem tego stanu jest blokada odpływu cieczy wodnistej w oku, spowodowana specyficzną budową tęczówki. Nieleczona może prowadzić do nieodwracalnej utraty wzroku.
4. Aniridia - wrodzone schorzenie, w którym tęczówka oka jest częściowo lub całkowicie nieobecna. Choroba ta ma podłoże genetyczne i zazwyczaj towarzyszy jej osłabiona struktura rogówki oraz zaburzenia w rozwoju siatkówki.
    

Irydologia - diagnostyka na podstawie tęczówki oka

Irydologia to metoda diagnozowania, która opiera się na założeniu, że wygląd tęczówki oka odzwierciedla stan zdrowia całego organizmu. Zwolennicy tej praktyki twierdzą, że zmiany w strukturze, kolorze i plamkach na tęczówce mogą wskazywać na schorzenia różnych narządów. Przykłady interpretacji obejmują:

• Ciemne plamy - mogą sugerować nieprawidłowości w pracy wątroby, np. obciążenie toksynami lub przewlekłe choroby wątroby.
• Jasne pierścienie - mogą świadczyć o zaburzeniach metabolicznych.
• Zmiana struktury włókien tęczówki - może wskazywać na osłabienie układu nerwowego.

Choć irydologia nie została potwierdzona naukowo jako skuteczna metoda diagnostyczna, cieszy się popularnością w kręgach medycyny alternatywnej. Niektórzy traktują ją jako narzędzie wspomagające tradycyjne badania, jednak lekarze podkreślają, że diagnostyka powinna opierać się na sprawdzonych metodach, takich jak badania laboratoryjne.

Uszkodzona tęczówka oka

Tęczówka oka to znaczący element układu wzrokowego. Choć jest stosunkowo wytrzymała, nie jest odporna na uszkodzenia. Gdy jej struktura zostanie naruszona, może dojść do zaburzenia funkcji adaptacyjnych oka. Do najczęstszych przyczyn uszkodzenia tęczówki należą:

1. Urazy mechaniczne - np. uderzenia lub wypadki prowadzące do pęknięcia tęczówki.
2. Operacje oka - np. zabiegi usuwania zaćmy mogą czasem prowadzić do powikłań w obrębie tęczówki.
3. Choroby oczu - jaskra barwnikowa lub zapalenie tęczówki mogą osłabiać jej strukturę.

Uszkodzenie tęczówki może skutkować trwałym rozszerzeniem źrenicy, nadwrażliwością na światło lub problemami z ostrością widzenia. Wszelkie niepokojące objawy, powinny być jak najszybciej skonsultowane z okulistą. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie mogą pomóc w ograniczeniu negatywnych skutków uszkodzenia tęczówki oka.

Bibliografia:
https://www.wokularach.pl/blog/teczowka-oka-gdzie-sie-znajduje-jaka-ma-role
https://www.bezokularow.pl/poradnik/teczowka-oka-jaka-role-pelni-gdzie-sie-znajduje
https://my.clevelandclinic.org/health/body/22502-iris
https://www.grupocastanera.com/en/blog-en/the-iris-the-most-attractive-part-of-the-eye/