Zdrowie oczu to kwestia kluczowa, choć często lekceważona. Jednym z poważniejszych problemów, które mogą dotknąć nasze oczy, jest owrzodzenie rogówki. Jest to stan zapalny przedniej błony oka, który może prowadzić do poważnych konsekwencji zarówno dla komfortu, jak i jakości widzenia. Z tego artykułu dowiesz się więcej na temat tego, czym jest owrzodzenie rogówki, jakie są jego przyczyny, objawy oraz jak można sobie z nim skutecznie radzić. 

Czym jest owrzodzenie rogówki?

Owrzodzenie rogówki to stan zapalny dotyczący rogówki - przezroczystej, zewnętrznej warstwy oka, odpowiedzialnej za skupianie i załamywanie światła, które trafia do wnętrza gałki ocznej. Rogówka odgrywa kluczową rolę w procesie widzenia, a każde jej uszkodzenie wpływa negatywnie na jakość wzroku. Ze względu na swoje położenie jest szczególnie narażona na infekcje i urazy, które mogą prowadzić do jej owrzodzenia. Schorzenie to objawia się powstawaniem głębokich ubytków pokrytych martwymi tkankami, co często wiąże się z silnym bólem i uczuciem dyskomfortu.

Objawy owrzodzenia rogówki

Owrzodzenie rogówki objawia się niezwykle uciążliwymi dolegliwościami, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. Do najbardziej charakterystycznych symptomów należą:

- silne zaczerwienienie oka,  
- ból przypominający obecność ciała obcego pod powieką,  
- obecność osadów na rogówce o szarej, żółtawej lub białawej barwie,  
- obrzęk powiek i spojówek,  
- wypustki o białawej barwie,  
- nadmierne łzawienie,  
- kurcze powiek,  
- ropny wyciek z oka,  
- sklejanie się rzęs,  
- zmętnienie rogówki,  
- światłowstręt (nadwrażliwość na światło),  
- pogorszenie ostrości wzroku.

Pogorszenie widzenia jest efektem utraty przezierności rogówki, co sprawia, że światło nie może prawidłowo przedostać się do wnętrza oka.

Przyczyny owrzodzenia rogówki

Owrzodzenie rogówki może mieć różne przyczyny, a najczęściej dzieli się je na trzy kategorie: infekcyjne, urazowe i związane z chorobami autoimmunologicznymi.

1. Przyczyny infekcyjne

Infekcje wywołane przez różne patogeny są jedną z najczęstszych przyczyn owrzodzenia rogówki. Mogą to być:

- Bakterie: szczególnie niebezpieczne są zakażenia wywołane przez bakterie z rodzaju Neisseria gonorrhoeae, Haemophilus influenzae, Staphylococcus aureus, Pseudomonas aeruginosa. 

- Wirusy: zwłaszcza wirusy opryszczki (HSV) oraz półpaśca ocznego (herpes zoster ophthalmicus).

- Grzyby: zakażenie grzybicze może wystąpić po kontakcie oka z materiałem organicznym, takim jak gałęzie, słoma, liście czy siano, które mogą wywołać niewielkie zadrapania lub nawet uszkodzić rogówkę.

- Pasożyty: np. ameba, której występowanie często związane jest z niewłaściwym użytkowaniem soczewek kontaktowych i brakiem odpowiedniej higieny.

2. Urazy mechaniczne

Mechaniczne uszkodzenia rogówki, takie jak zadrapania paznokciem czy kontakt z ciałem obcym, mogą otworzyć drogę dla infekcji, co zwiększa ryzyko owrzodzenia. Nawet niewielkie urazy mogą doprowadzić do rozwoju stanu zapalnego, zwłaszcza jeśli nie są prawidłowo leczone.

3. Choroby autoimmunologiczne

Niektóre choroby autoimmunologiczne mogą prowadzić do owrzodzenia rogówki. W takich przypadkach schorzenie to jest jednym z objawów ogólnoustrojowych problemów zdrowotnych. Do chorób tych należą:

- ziarniniak Wegenera,  
- guzkowe zapalenie tętnic,  
- mikroskopowe zapalenie wielonaczyniowe,  
- toczeń rumieniowaty układowy,  
- reumatoidalne zapalenie stawów,  
- zespół Churga-Straussa.

4. Niewłaściwa higiena stosowania soczewek kontaktowych

Jedną z najczęstszych przyczyn owrzodzenia rogówki jest niewłaściwa higiena w trakcie użytkowania soczewek kontaktowych. Niewłaściwa dezynfekcja, nieregularna wymiana soczewek czy przemywanie ich wodą z kranu mogą prowadzić do zakażeń, które sprzyjają powstawaniu owrzodzeń. Dowiedz się więcej na temat czyszczenia soczewek. Noszenie soczewek podczas pływania również zwiększa ryzyko infekcji. 

Inne czynniki ryzyka rozwoju stanu zapalnego

Oprócz wymienionych wyżej przyczyn, owrzodzenie rogówki może rozwinąć się w wyniku zespołu suchego oka. Brak odpowiedniego nawilżenia rogówki prowadzi do jej nadmiernego wysychania, co z kolei może sprzyjać powstawaniu mikrouszkodzeń i w konsekwencji sprzyjać rozwojowi zakażeń.

Jak leczyć owrzodzenie rogówki?

Leczenie owrzodzenia rogówki zależy od przyczyny schorzenia oraz stopnia nasilenia objawów. Terapia powinna być dostosowana indywidualnie do każdego pacjenta. Zazwyczaj stosuje się:

- Antybiotyki miejscowe, w przypadku infekcji bakteryjnych.

- Leki przeciwgrzybicze, jeśli przyczyną jest zakażenie grzybicze.

- Leki przeciwwirusowe, stosowane przy infekcjach wirusowych, zwłaszcza przy wirusie opryszczki.

- Środki przeciwbólowe, w celu złagodzenia bólu i dyskomfortu.

- Soczewki terapeutyczne, stosowane, aby chronić rogówkę i przyspieszyć jej gojenie.

- Krople sterydowe, pomocne w redukcji stanu zapalnego, jednak ich stosowanie musi być pod stałym nadzorem specjalisty.

W cięższych przypadkach, gdy na rogówce pojawią się zmiany martwicze, konieczna może być interwencja chirurgiczna. Usunięcie martwych tkanek i przeszczep rogówki są rozważane, gdy inne metody leczenia zawodzą.

Możliwe powikłania owrzodzenia rogówki

Owrzodzenie rogówki to schorzenie groźne dla zdrowia oczu i wzroku. Nieleczone może prowadzić do perforacji rogówki, a w konsekwencji do trwałego uszkodzenia widzenia. W skrajnych przypadkach może być konieczny przeszczep rogówki, by uratować wzrok pacjenta.

Diagnostyka owrzodzenia rogówki

Wczesne rozpoznanie owrzodzenia rogówki jest kluczowe dla skutecznego leczenia i minimalizacji ryzyka powikłań. Diagnostyka opiera się na badaniu w lampie szczelinowej oraz ocenie dna oka. W niektórych przypadkach, gdy rogówka utraciła przezierność, lekarz może zalecić wykonanie USG oka. Szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia jest niezbędne, aby zapobiec dalszemu pogorszeniu stanu rogówki. Pamiętaj o tym - i gdy tylko zauważysz u siebie jakieś niepokojące objawy, nie wahaj się udać na wizytę u okulisty.

Bibliografia:

1. E. Wylęgała, D. Tarnawska, D. Dobrowolski, Choroby rogówki. Tom IV. Wyd. Medyczne Górnicki, 2015
2. https://www.wokularach.pl/blog/owrzodzenie-rogowki-skad-sie-bierze
3. https://www.bezokularow.pl/poradnik/owrzodzenie-rogowki-na-czym-polega