Alergiczne zapalenie spojówek to jedno z najczęstszych schorzeń w obrębie narządu wzroku będące konsekwencją ekspozycji na uczulający alergen. Może występować sezonowo lub stale, jednak w obu przypadkach jest bardzo uciążliwe i powoduje nieprzyjemne objawy. Zaniedbane zapalenie spojówek na tle alergicznym może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań. Warto zatem zdiagnozować chorobę i w porę wdrożyć odpowiednie leczenie. Jakie są przyczyny oraz objawy alergicznego zapalenia spojówek?

Czym jest alergiczne zapalenie spojówek?

Alergiczne zapalenie spojówek to stan zapalny oka będący odpowiednią na alergeny pojawiające się w worku spojówkowym. Organizm osoby uczulonej rozpoznaje substancje będącą alergenem i identyfikuje ją jako obcy antygen. W konsekwencji rozpoczyna się cała kaskada odpowiedzi immunologicznej, w które udział biorą skierowane przeciwko komórkom zapalnym przeciwciała IgE. Aktywują one komórki tuczne organizmu, uwalniające histaminę i prowadząc tym samym do rozwoju choroby. 

Narząd wzroku szczególnie narażony jest na negatywne działanie alergenów. Jest tak dlatego, ponieważ ma on bezpośredni kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. Z tego powodu alergiczne zapalenie spojówek jest jednym z najczęściej diagnozowanych schorzeń. Szacuje się, że zmaga się z nim 15-45% dorosłej populacji oraz nawet do 30% dzieci.  

Alergiczne zapalenie spojówek – przyczyny

Alergiczne zapalenie spojówek pojawia się na skutek uczulenia na różne substancje. Jest ono wynikiem bezpośredniego kontaktu alergenu ze spojówką, czyli cienką błoną śluzową pokrywającą zewnętrzna przednia część twardówki oka i wewnętrzną część powiek. Między tymi częściami tworzy się worek spojówkowy. Z racji tego, że jest ona bardzo delikatnym elementem narządu wzroku, łatwo doprowadzić do jej podrażnienia. 

Najczęściej przyczyną alergicznego zapalenia spojówek są alergeny takie jak:

• pyłki roślin,
• roztocza kurzu domowego,
• pleść,
• sierść zwierząt,
• metale,
• enzymy roślinne,
• leki.

Alergiczne zapalenie spojówek – rodzaje 

• Sezonowe (okresowe) alergiczne zapalenie spojówek – pojawia się najczęściej w konkretnych miesiącach roku, głównie w okresie wiosennym. Jest bezpośrednio związane z alergią na pyłki drzew, krzewów i traw. Bardzo często towarzyszy mu alergiczny nieżyt nosa. W zależności od ekspozycji na alergeny, symptomy mogą być silniejsze lub słabsze. Najczęściej jednak połączone są z wodnistym katarem oraz kichaniem. Spojówka oka w tym okresie może być obrzęknięta. Pojawia się również uczucie swędzenia oczu, ich zaczerwienienie oraz nadmierne łzawienie.
   
• Przewlekłe (całoroczne) alergiczne zapalenie spojówek – występuje przez cały rok, ponieważ wywołane jest alergenami, które niezależnie od pory roku mogą pojawiać się w otoczeniu uczulonego. Są to m.in. sierść, pleść czy roztocza. Czynnikiem uczulającym mogą być również kosmetyki, a nawet składniki płynu do pielęgnacji soczewek. W tym wypadku pojawia się nietolerancja na użytkowane szkła kontaktowe. Objawy nie są charakterystyczne, przez co często bywają mylące. Najczęściej pojawia się podrażnienie, zaczerwienienie oraz swędzenie oka. Może rozwinąć się również towarzyszący Zespół suchego oka. Objawy mogą postępować pod wpływem kontaktu z czynnikami drażniącymi, takimi jak dym papierosowy lub np. podczas długotrwałej pracy przy komputerze.
   
• Ostre alergiczne zapalenie spojówek – pojawia się nagle i szybko się rozwija. Jego przyczyną jest duża ilość alergenu zgromadzona w worku spojówkowym osoby uczulonej. Związany jest z nagłym i nieoczekiwanym obrzękiem spojówek oraz powiek. Dodatkowo towarzyszy mu swędzenie, zaczerwienie, pieczenie, a także pojawienie się śluzowej wydzieliny. Ten rodzaj alergicznego zapalenia spojówek najczęściej ustępuje samoistnie w ciągu najbliższych 48 godzin. 

Alergiczne zapalenie spojówek – leczenie 

Z racji, że alergiczne zapalenie spojówek bezpośrednio związane jest z ekspozycją na alergeny, podstawową zasadą w profilaktyce oraz leczeniu schorzenia jest ich unikanie. Nie zawsze jednak jest to do końca możliwe. Ulgę podczas pojawienia się objawów przynieść może regularne przemywanie oczu, np. solą fizjologiczną oraz zakraplanie preparatami sztucznych łez lub kropli nawilżających. Pomoże to w sposób mechaniczny usunąć alergeny z powierzchni spojówki. Pomocne może okazać się również wykonywanie okładów chłodzących. Te skutecznie zmniejszają obrzęk powiek i przekrwienie spojówek, łagodząc nieprzyjemne dolegliwości. Jednym z domowych sposobów jest również przemywanie oczu wywarem z ziół mających działanie przeciwzapalne, np. świetlik, nagietek, koper włoski, czarna herbata czy kolendra. 

W niektórych przypadkach konieczne może okazać się wdrożenie leczenia farmakologicznego. To natomiast uzależnione jest od rodzaju alergicznego zapalenia spojówek, a także jego nasilenia. Stosuje się wtedy leki miejscowe lub ogólne. Te jednak powinny zostać dobrane przez lekarza okulistę po uprzednim dokładnym badaniu i postawieniu diagnozy. 

W przypadku potwierdzenia związku objawów z ekspozycją na konkretny alergen, wprowadzić można immunoterapię, czyli odczulanie. Przebiega ona pod nadzorem alergologa i polega na stopniowym podawaniu coraz to większych dawek substancji uczulającej, w celu zbudowania na nią tolerancji.